In regio Haaglanden zijn de kosten voor begeleidingsproducten substantieel gestegen. Sinds 2018 zijn de kosten toegenomen met 43% en het aantal kinderen dat begeleiding krijgt met 29%. Dat is een zorgelijke ontwikkeling. Hoe houden we het nog betaalbaar? Wat voor problemen liggen eraan ten grondslag en welke maatregelen kunnen we nemen?
Een werkgroep van betrokken mensen in het werkveld heeft zich de afgelopen tijd gebogen over deze vragen. Het doel is een gedeelde visie op begeleidingsproducten om jeugdhulp beter af te bakenen. Ook werd breder gekeken. Waar ligt de verantwoordelijkheid voor het aanpakken van de problemen, bij ouders zelf, of anderen, wanneer doen we een beroep op het ‘voorveld’ en in welke situaties heb je echt gespecialiseerde jeugdhulp nodig? Uiteraard moet de jeugdhulp sowieso beschikbaar blijven voor de meest kwetsbare jeugdige en gezinnen.
Rol van de toegang cruciaal
Er wordt veel van jeugdhulp gevraagd. Ook speelt mee dat medewerkers van de lokale toegang het lastig vinden om ‘nee’ te zeggen. Ook zien we dat hulpverleners graag hulp blijven verlenen, terwijl het gezin soms al eerder op eigen benen verder kan. In Westland is een pilot gestart en is er een normenkader ontwikkeld. Na het succesvol doorlopen van deze pilot is het de bedoeling dat in de regio met één normenkader gaat werken. Hierbij komt ruimte voor aanpassingen, afgestemd op de wijze waarop de lokale toegang is georganiseerd. Jori van der Lugt, contractmanager/beleidsadviseur van Westland: “We zetten echt het normaliseringsproces in; accepteer dat het opvoeden en opgroeien van kinderen gepaard gaat met hobbels. Er hoeft niet altijd jeugdhulp ingeschakeld te worden. We moeten meer gemeenschappelijke verantwoordelijkheid nemen en voor vragen ook bij bijvoorbeeld de buurvrouw terecht kunnen. Anders blijven de wachtlijsten oplopen.”
Minder administratieve lasten en meer gerichte controles achteraf
Wim Kamphuis van het Servicebureau benadrukte het volgende: “De werkgroep heeft een overkoepelende visie ontwikkeld op begeleiding en lichte hulp. Naast die visie zullen de gemeenten in onze regio ook de gemeentelijke verordeningen moeten harmoniseren. Het is belangrijk als gemeenten in de regio Haaglanden eenzelfde regelgeving gaan hanteren, waarin de begrenzing van de jeugdhulp en specifiek wat onder begeleiding wordt verstaan, duidelijk wordt beschreven. Dat is nodig voor een goede uitvoering van de jeugdwet en begrenzing van begeleiding en lichte hulp.” Jori van der Lugt: “We moeten de instroom beperken en de uitstroom bevorderen. Het is nodig om in de gemeentelijke verordening specifiek te beschrijven wanneer kinderen in aanmerking komen.
Daarnaast zijn de productbeschrijvingen van de hulptrajecten aan de ruime kant; bij individuele en groepsbegeleiding willen we meer duidelijkheid scheppen. Een andere aanpassing is het werken met een uurtarief voor groepsbegeleiding in plaats van per dagdeel te factureren. Dit geeft de aanbieder meer mogelijkheden. Verder is ons voorstel om van de productcodes begeleiding licht, middel en zwaar de lichte en middelzware hulp samen te voegen.”
Ivette Hoenderdos van het Servicebureau geeft aan: “Ook willen we de administratieve lasten naar beneden krijgen. Tot nu toe werken we met een richtinggevend kader waarbij 75% van de trajecten binnen het kader valt. Dat gaan we verhogen naar 80%. Verder willen we ook meer controle achteraf gaan invoeren op basis van data in plaats van alleen dialoog aan de voorkant. We zien op basis van de data bijvoorbeeld dat er veel hogere beschikkingen worden afgegeven dan gebruikt. De daadwerkelijke inzet is over het algemeen lager. Dat geeft een vertekend beeld. Eén van de deelnemers gaf aan dat zij graag in contact wil blijven met de contractmanagers van het Servicebureau gedurende het traject. Ivette stelde haar gerust: “Dat blijven we zeker doen”.
Vervolgstappen: betrokken professionals werken mee aan kaders
In voorbereiding naar de (her)contractering in 2027 worden stappen gezet om het normenkader en het richtinggevend kader samen met gemeenten en aanbieders tegen het licht te houden. Bestuurders van gemeenten nemen in februari 2025 al een besluit hierover, zodat vanaf medio 2025 al zoveel mogelijk met de nieuwe kaders gewerkt kan worden.
Op 16 december gaat de werkgroep aan de slag met het richtinggevend kader/normenkader en op 9 december buigt de werkgroep zich over de productomschrijvingen begeleiding en jeugd en opvoedhulp en bijhorend normenkader. Veel professionals hebben zich aangemeld mee te werken met inbreng van hun expertise uit het werkveld. Samen zetten we de volgende stappen naar beschikbare en betaalbare (jeugd)hulp voor iedereen die het echt nodig heeft.
Een bijdrage van het Programmabureau Jeugdhulp Haaglanden en het Servicebureau Jeugdhulp Haaglanden.