Historie en uitdagingen

De basis voor het Kennisnetwerk Jeugd Haaglanden werd zo’n tien jaar geleden al gelegd, toen een klein groepje gemeenten en zorgaanbieders met De Haagse Hogeschool de handen ineensloeg. Vanaf 2025 zal elke gemeente van Haaglanden formeel deelnemen aan dit netwerk, dat onder meer gericht is op interprofessionele samenwerking rond complexe gezinsproblematiek.

Inmiddels kan worden teruggekeken op een aantal mooie resultaten zoals de ontwikkeling van een minor voor derdejaars bachelorstudenten. Wouter Reith, docent aan De Haagse Hogeschool en onderzoeker bij het lectoraat Jeugdhulp in transformatie, benadrukte tijdens het symposium dat deze samenwerking niet alleen waardevolle kennis heeft opgeleverd, maar ook uitdagingen blootlegde, zoals het beter leren begrijpen van elkaars professionele taal en het respecteren van de expertise die elke deelnemer inbrengt.

Joëlle Gooijer, wethouder Jeugd in Delft, voegde hieraan toe dat de huidige verkokering van de hulpverlening vaak haaks staat op de integrale benadering die nodig is. Terwijl de leefwereld van gezinnen niet verkokerd is, is de ondersteuning dat vaak wel. Zij pleitte voor meer betrokkenheid van sectoren zoals onderwijs, en benadrukte dat het begrijpen van de taal van gezinnen én de taal van andere professionals cruciaal is voor succesvolle samenwerking.

Indrukwekkende ervaringsverhalen

De persoonlijke verhalen van Gunou Mahmoud en Sandra Schenk, die beiden jarenlang ervaring hebben met jeugdhulp, zorgden voor een bijzonder moment tijdens het symposium. Het publiek luisterde ademloos naar hen en was zichtbaar geraakt. Gunou vertelde over haar positieve ervaringen met een psycholoog die, door simpelweg samen te lunchen, haar vertrouwen in de zorg wist te herstellen. Dit kleine, menselijke gebaar liet zien hoe belangrijk gelijkwaardigheid en menselijkheid in de jeugdhulp is.

De oplossing voor complexe problemen ligt vaak niet in een standaard aanpak, maar ontstaat door echte verbinding en begrip. 

Sandra Schenk, moeder van een kind dat zich anders ontwikkelde dan gemiddeld, benadrukte hoe essentieel het is dat professionals zich realiseren welke achterliggende processen het gedrag van kinderen en ouders kunnen beïnvloeden. Ze riep zorgverleners op om bewust te zijn van hun eigen emoties en ervaringen tijdens gesprekken, omdat dit invloed heeft op de samenwerking. De oplossing voor complexe problemen ligt vaak niet in een standaard aanpak, maar ontstaat door echte verbinding en begrip.

De metafoor van het jazzorkest

Cora Bartelink, senior onderzoeker bij het lectoraat, gebruikte een jazzorkest als metafoor voor interprofessionele samenwerking. Net als in een jazzorkest gaat het bij samenwerken om ritme, melodie, naar elkaar luisteren en improviseren. Flexibiliteit en het vermogen om te improviseren zijn uitdagingen die professionals vaak tegenkomen. Bartelink stelde dat er in de afgelopen jaren al veel tools en werkwijzen zijn ontwikkeld, zoals de Routekaart naar Veiligheid, waarin professionals uit verschillende werkvelden samenwerken aan oplossingen.

De uitdagingen blijven echter groot, vooral bij complexe problemen. Een gebrek aan gedeelde identiteit, weinig gezamenlijke reflectie en onduidelijkheid over mandaten zorgen ervoor dat samenwerking moeizaam verloopt. Het symposium bood hiervoor concrete adviezen. Zo is het belangrijk om te werken aan de samenwerkingsvaardigheden van professionals en aan organisatieculturen die deze samenwerking ondersteunen.

Met die boodschap op zak vertrokken de deelnemers naar de workshops waarin de verdieping werd gezocht op deelthema’s zoals samenwerking rond het jonge kind, samenwerking tussen Onderwijs en Jeugdhulp of samenwerking rond veiligheid.

Het slotwoord: reflectie op “wonderwoorden”

Rob Gilsing, lector Jeugdhulp in Transformatie, sloot het symposium af. Hij voegde aan het betoog van Bartelink toe dat organisaties en professionals met elkaar de ‘wonderwoorden’ van de transformatie invullen en betekenis geven. Denk aan begrippen als normaliseren, pedagogische basis, regie, integraal werken en voorveld.

We hebben het debat over normaliseren geïnspireerd met de gedeelde visie van ons leernetwerk. Niet alleen in de regio, maar ook op nationaal niveau.  

Hij noemde het leernetwerk 'Normaliseren' als mooi voorbeeld van de impact die het Kennisnetwerk heeft gehad. "We hebben het debat over normaliseren geïnspireerd met de gedeelde visie van ons leernetwerk. Niet alleen in de regio, maar ook op nationaal niveau. Onze visie is opgenomen in de Hervormingsagenda en het nieuwe landelijke kader voor lokale teams." Gilsing stelde daarnaast enkele zogenaamde "Wonderwoorden" ter discussie, zoals het gebruik van de term "voorveld" voor algemene en preventieve voorzieningen. Hij vroeg zich af of hiermee niet de hulpverlening te centraal wordt gesteld, terwijl juist het versterken van het normale opvoeden en opgroeien de focus zou moeten zijn.

De dag eindigde op een symbolische manier, met een netwerk van wollen draden dat de verbindingen tussen alle betrokkenen visualiseerde. Dit kleurrijke, diverse en complexe netwerk weerspiegelde de veelzijdigheid van interprofessionele samenwerking.

Conclusie

Het symposium onderstreepte het belang van interprofessionele samenwerking. Door te werken aan gedeelde taal en een lerende cultuur binnen het jeugddomein, draagt het Kennisnetwerk Jeugd eraan bij dat jeugd- en gezinsprofessionals, managers, bestuurders en gemeentelijke beleidsmakers gezamenlijk kunnen leren over complexe vraagstukken. Ook de komende zes jaar zal het verder bouwen aan kennis, samenwerking en de versterking van professionele netwerken in Haaglanden.